ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3, παρ.54-56

 

ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2, ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3, παρ.54-56

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Ύστερα από αυτό, ο κήρυκας των τριάντα τυράννων διέταξε τους έντεκα να κινηθούν εναντίον του Θηραμένη. Εκείνοι λοιπόν, αφού μπήκαν μέσα με τη συνοδεία των βοηθών και με επικεφαλής το Σάτυρο , που ήταν θρασύτατος και ο πιο αναιδής, ο Κριτίας είπε: «Σας παραδίδουμε αυτόν εδώ το Θηραμένη, που έχει καταδικαστεί σύμφωνα το νόμο. Κι εσείς (οι έντεκα),αφού τον συλλάβετε και τον οδηγήσετε εκεί που πρέπει, να κάνετε τα περαιτέρω». Μόλις είπε αυτά, ο Σάτυρος τον τραβούσε από το βωμό, τον τραβούσαν και οι βοηθοί του. Ο Θηραμένης από την άλλη, όπως ήταν φυσικό, επικαλούνταν  θεούς και ανθρώπους να δουν όσα γίνονταν. Η βουλή όμως παρέμενε αδρανής, επειδή έβλεπε ,και αυτούς που στέκονταν στο κιγκλίδωμα όμοιους με το Σάτυρο ,και το μπροστινό μέρος του βουλευτηρίου να είναι γεμάτο από φρουρούς κι επιπλέον, επειδή δεν αγνοούσαν ότι παρευρίσκονταν κρατώντας μαχαίρια. Κι αυτοί μετέφεραν τον άνδρα μέσα από την αγορά, ενώ εκείνος με δυνατή (μεγάλη) φωνή φανέρωνε τα όσα πάθαινε. Λέγεται μάλιστα ότι είπε μεταξύ άλλων και το εξής :Όταν ο Σάτυρος του είπε ότι θα κλάψει γοερά, αν δε σιωπήσει, απάντησε ρωτώντας: «Κι αν σιωπήσω», είπε, «δε θα κλάψω άραγε;» και όταν έπινε το κώνειο επειδή αναγκαζόταν να πεθάνει, έλεγαν ότι όσο απέμεινε, αφού το ‘ριξε σταγόνα- σταγόνα παίζοντας τον κότταβο, είπε: «Στην υγειά του όμορφου Κριτία» .Και δεν αγνοώ κι αυτό, ότι δηλαδή αυτά τα λόγια δεν είναι αξιόλογα, όμως κρίνω ως θαυμαστό κι εκείνο το χαρακτηριστικό του άνδρα ότι δηλαδή, ενώ ο θάνατος στεκόταν δίπλα του, η αυτοκυριαρχία και το χιούμορ δεν έλειψαν από τη ψυχή του.

1.  ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

1. Πώς χαρακτηρίζεται ο Σάτυρος από τον Ξενοφώντα; Να δικαιολογήσετε το χαρακτηρισμό με βάση το κείμενο.

2.Παραδίδομεν ὑμῖν ... Θηραμένην τουτονὶ κατακεκριμένον κατὰ τὸν νόμον: Με βάση αυτά τα λόγια του Κριτία να χαρακτηρίσετε το ήθος του.

3. εἷλκε μὲν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ ὁ Σάτυρος, εἷλκον δὲ οἱ ὑπηρέται: Πώς χαρακτηρίζετε την πράξη αυτή; Ποια συναισθήματα προκαλεί;

4.Ἡ δὲ βουλὴ ἡσυχίαν εἶχεν ... : Να περιγράψετε την εικόνα που παρουσίαζε το βουλευτήριο μετά από την πραξικοπηματική επέμβαση του Κριτία. Τι εξέφραζαν οι βουλευτές με τη σιωπή τους;

5. οἱ δ’ ἀπήγαγον τὸν ἄνδρα διὰ τῆς ἀγορᾶς μάλα μεγάλῃ τῇ φωνῇ δηλοῦ¬ντα οἷα ἔπασχε: Ποια συναισθήματα νομίζετε ότι προκαλούσε στους παρευρισκομένους η εικόνα αυτή;

6. ῍Αν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’, ἔφη, οἰμώξομαι: Πώς χαρακτηρίζει ο συγγραφέας το Θηραμένη με αφορμή αυτή την απάντησή του προς το Σάτυρο; Συμφωνείτε ή όχι με αυτό το χαρακτηρισμό; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

7. Πώς αντιλαμβάνεσθε τη φράση: Κριτίᾳ τοῦτ’ ἔστω τῷ καλῷ; Τι υπονοεί ο Θηραμένης;

8. Εντυπωσιακή χαρακτηρίζει ο Albin Lesky τη σκηνή της καταδίκης και της θανάτωσης του Θηραμένη, όπως την ιστορεί ο Ξενοφών στα ῾Ελληνικά. Να προβάλετε τα βασικά χαρακτηριστικά της σκηνής και να δικαιολογήσετε με τρόπο τεκμηριωμένο το χαρακτηρισμό του Lesky.

9. Το «παιγνιώδες »πνεύμα είναι χαρακτηριστικό και στους πλατωνικούς διαλόγους. Επιβεβαιώστε το  στο παρακάτω απόσπασμα

 Θεαίτητος :ἀλλ' εὖ ἴσθι, ὦ Σώκρατες, πολλάκις δὴ αὐτὸ ἐπεχείρησα σκέψασθαι, ἀκούων τὰς παρὰ σοῦ ἀποφερομένας ἐρωτήσεις. ἀλλὰ γὰρ οὔτ' αὐτὸς δύναμαι πεῖσαι ἐμαυτὸν ὡς ἱκανῶς τι λέγω οὔτ' ἄλλου ἀκοῦσαι λέγοντος οὕτως ὡς σὺ διακελεύῃ, οὐ μὲν δὴ αὖ οὐδ' ἀπαλλαγῆναι τοῦ μέλειν.

 

Σωκράτης  :ὠδίνεις γάρ, ὦ φίλε Θεαίτητε, διὰ τὸ μὴ κενὸς ἀλλ' ἐγκύμων εἶναι.

Θεαίτητος :οὐκ οἶδα, ὦ Σώκρατες: ὃ μέντοι πέπονθα λέγω.

[149a] Σωκράτης :εἶτα, ὦ καταγέλαστε, οὐκ ἀκήκοας ὡς ἐγώ εἰμι ὑὸς μαίας μάλα γενναίας τε καὶ βλοσυρᾶς, Φαιναρέτης;

Θεαίτητος :ἤδη τοῦτό γε ἤκουσα.

Σωκράτης :ἆρα καὶ ὅτι ἐπιτηδεύω τὴν αὐτὴν τέχνην ἀκήκοας;

Θεαίτητος :οὐδαμῶς.

Σωκράτης :ἀλλ' εὖ ἴσθ' ὅτι: μὴ μέντοι μου κατείπῃς πρὸς τοὺς ἄλλους. λέληθα γάρ, ὦ ἑταῖρε, ταύτην ἔχων τὴν τέχνην: οἱ δέ, ἅτε οὐκ εἰδότες, τοῦτο μὲν οὐ λέγουσι περὶ ἐμοῦ, ὅτι δὲ ἀτοπώτατός εἰμι καὶ ποιῶ τοὺς ἀνθρώπους ἀπορεῖν. ἦ καὶ τοῦτο ἀκήκοας;

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

Θεαίτητος.

 Σε βεβαιώ , Σωκράτη μου, πολλάκις εδοκίμσα να το εξετάσω αυτό, οσάκις  ηκουα να διαδίδουν τας ερωτήσεις, τας οποίας συνήθιζες  να  προβάλλεις. Αλλά ούτε μόνος μου μπορώ να πείσω τον εαυτόν μου, ότι  ευρήκα ικανοποιητική ν απάντηση, ουτε ήκουσα  κανένα άλλον να ομιλεί καθώς προτρέπεις εσυ. Και μολαταυτα όμως δεν θα αποφύγω να προσπαθήσω,

 Σωκράτης.

 Βέβαια, καλέ Θεαίτητε, διότι εσυ δεν είσαι κουφος, αλλά κάτι θα γεννήσει το μυαλό σου.

 Θεαίτητος.

 

Δεν ξερω τι να ειπω, Σωκράτη μου.Σου λέγω όμως αυτό, το οποίον συμβαίνει.

Σωκράτης.

 Τότε λοιπόν, κακομοίρη μου, δεν εμαθες ότι εγω είμαι γιός μαίας πολύ ιΙκανήςκαι σοβαράς, δηλαδη της Φαιναρέτης;

 Θεαίτητος

 Αυτό μάλιστα το άκουσα.

 Σωκράτης.

  Άραγε και ότι εξασκώ το ίδιον επάγγελμα με εκείνην, το άκουσες και

 αυτό;

 Θεαίτητος

 Διόλου δεν το άκουσα.

 Σωκράτης

 Ε, λοιπόν γνωριζε το από εμενα. Αλλά μην τυχει και με καταδώσεις  σε άλλους. Διότι εγω, καλε φίλε, το έχω μυστικό  αυτό το επάγγελμα. Αυτοί δε , επειδή  δεν το γνωρίζουν δεν διαδίδουν περί εμού αυτήν την είδηση, αλλά λέγουν ότι είμαι πολύ ακατανόητος  και κάμνω τους ανθρώπους να απορούν. Ε,  το άκουσες  και  αυτό;

 10. Αφού διαβάσετε το σχ. Βιβλίο της Έκφρασης-Έκθεσης της Γ Λυκείου σελ. 223-230 για τη γλώσσα της εξουσίας, να βρείτε συγκεκριμένα δείγματα τέτοιας γλώσσας στο απόσπασμα 50-56.

2.  Γραμματικές ερωτήσεις - ασκήσεις

1. Να εντοπίσετε στο κείμενό σας ένα ρήμα συνηρημένο σε -άω / -ῶ και ένα σε -έω / -ῶ και να γράψετε το γ΄ ενικό πρόσωπο στον παρατατικό και σε όλες τις εγκλίσεις του ενεστώτα της ίδιας φωνής.

2. μάλα (§ 56): Να σχηματίσετε τα παραθετικά του επιρρήματος.

3.            Ι. Να συμπληρώσετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό:

Ενικός	Πληθυντικός	Ενικός	Πληθυντικός
ὁ κῆρυξ			οἱ ἔχοντες
ἡ ὁρῶσα			οἱ ὑπηρέται
τοῦ βωμοῦ
τοῦ ἀνδρὸς
τῆς ψυχῆς
τῇ φωνῇ
τὸν ἄνδρα			τοὺς ἀνθρώπους

II. Να συμπληρώσετε τα άλλα γένη στην ίδια πτώση και αριθμό:

Αρσενικό	Θηλυκό	Ουδέτερο
τουτονί
		τοῦτο
		ταῦτα
ἀναιδεστάτου
		πλῆρες

 

III.          Να συμπληρώσετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων στο ίδιο γένος, πτώση και αριθμό:

Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
μεγάλῃ
καλῷ
πλῆρες
		θρασυτάτου
		ἀναιδεστάτου

ΙV.          Να συμπληρώσετε το ίδιο πρόσωπο και χρόνο σε όλες τις εγκλίσεις, απαρέμφατο και μετοχή (ονομ. αρσ. γένους):

Οριστική			ἐκέλευσε		εἶπεν	ἀπήγαγε
Υποτακτική
Ευκτική				σιωπήσειε
Προστακτική	πράττετε	ἔστω
Απαρέμφατο
Μετοχή

 

3.  Συντακτικές ερωτήσεις - ασκήσεις

1.   Να αναγνωρίσετε τους εμπρόθετους προσδιορισμούς της § 54.

2.   Να αναγνωρίσετε το είδος και το συντακτικό ρόλο των απαρεμφάτων του κειμένου.

3. ῾Ως εἶπεν ὁ Σάτυρος ὅτι οἰμώξοιτο, εἰ μὴ σιωπήσειεν (...): Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. 

4. Ἂν δὲ σιωπῶ, οὐκ ἄρ’ οἰμώξομαι: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου.

4.  Λεξιλογικές - Σημασιολογικές ασκήσεις

1.  Με ποιες λέξεις του κειμένου (§§ 54-55) σχετίζονται ετυμολογικά οι παρακάτω;

αναίδεια, παράδοση, κρίμα, λαβή, απαγωγή, ένδεια, απρόσκλητος, γένος, ανήσυχος, σχέση, ενόραση.

2. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με λέξεις παράγωγες από τα διάφορα θέματα του ρήματος ὁρῶ, απλές ή σύνθετες. (Τα θέματα του ρήματος είναι: Fορα- = ορα-, οπ-, Fειδ- = ειδ-, Fιδ-= ιδ-).

·     Συχνά βρίσκεται σε έκσταση και βλέπει …………………………………

·     Τα βουνά και άλλες ανωμαλίες του εδάφους περιορίζουν την ………………………………… μας.

·     Η …………………… (κλάδος της Φυσικής) διδάσκει ότι το φως διαθλάται.

·     Στα Ελευσίνια μυστήρια ορίζονταν ………………………………… (< ἐφορῶ), οι οποίοι παρακολουθούσαν και πρόσεχαν τη σωστή τέλεσή τους.

·     Κάποτε λατρεύονταν σαν ………………………………… τα ξύλα, τ’ άστρα και τα δέντρα. Τώρα προσκυνάνε  τα αστέρια της μουσικής και του ποδόσφαιρου.

·     Δεν μου εμπνέει καμιά εμπιστοσύνη. Μου φαίνεται πολύ ………………… πρόσωπο.

3. Να συμπληρώσετε τις προτάσεις με λέξεις που παράγονται από το ρήμα λείπω, απλές ή σύνθετες. (Τα θέματα του ρήματος είναι: ισχυρό λειπ-, με ποιοτική μεταβολή λοιπ-, ασθενές λιπ-):

·     η ανεπάρκεια του νερού = ………………………

·     το υπόλειμμα, το απομεινάρι, το σώμα του νεκρού = ……………………

·     η (ολιγόλεπτη) διακοπή = ………………………

·     διανοητικό κενό στην επεξεργασία των ερεθισμάτων που προσλαμβάνει ο εγκέφαλος (ιατρ.) = ………………………

·     ξαφνική και παροδική απώλεια της συνείδησης = ………………………

·     στρατιώτης που εγκαταλείπει αυθαίρετα τις τάξεις του στρατού = ………………………

·     απουσία, ανεπάρκεια, ελάττωμα, γεωμετρικό σχήμα που προκύπτει με την πλάγια τομή κυλίνδρου = ………………………

·     έλλειψη αρσενικού πληθυσμού, έλλειψη σπουδαίων προσώπων = ………………………

              

   4) Στη δίκη- παρωδία που έστησε ο Κριτίας και καταδικάστηκε ο Θηραμένης, ο τελευταίος δεν έχασε την παιγνιώδη διάθεσή  του ως το τέλος της ζωής του. Συμπληρώστε λοιπόν τα κενά στην άσκηση που ακολουθεί, με τις λέξεις που σας δίνονται και σχετίζονται σημασιολογικά ή ετυμολογικά  μ’ αυτήν τη διάθεση (ευφυολόγημα, ἐν οὐ παικτοῖς, περιπαικτικός,γελοιογραφία, μειδίαμα, γέλιο, παίγνιο, φαιδρός, χιούμορ, φιλοπαίγμων, διακωμωδώ, σατιρικός, λογοπαίγνιο, χαμόγελο, παρωδία).

 

1.  Ο Γάλλος θεατρικός συγγραφέας Μολιέρος  ………………….. στα έργα του ποικίλες  ανθρώπινες συμπεριφορές.

2. Στις πρώτες βουλευτικές εκλογές επί  Όθωνος, το 1844, ο Κωλέττης προέβη σε τόσες αυθαιρεσίες και βιαιότητες, που κατέστησαν τη διαδικασία των εκλογών …………….

3.Ξεύρεις τήν χώραν πού ἀνθεῖ ………… πορτοκαλέα/ πού κοκκινίζ’ ἡ σταφυλή/ και θάλλει ἡ ἐλαία;  Άγγ. Βλάχου  Η γη της Ελλάδος

4. Στους κούρους της αρχαϊκής εποχής διακρίνει ο καθένας ένα συγκρατημένο ……………….., το αρχαϊκό ……………..

5. Στην «Ποιητική»  του Αριστοτέλη περιλαμβάνεται και μία διατριβή για το  …………, που στάθηκε πηγή έμπνευσης για το αστυνομικής πλοκής μυθιστόρημα του Ουμπέρτο Έκο « Το Όνομα του Ρόδου».

6. Το  ……………  είναι ένα παιχνίδι του λόγου, που βασίζεται στην εκμετάλλευση της φωνητικής ομοιότητας κάποιων φράσεων,  σε  αναγραμμματισμούς ή αντιστροφές συλλαβών.

7. Συνήθως τα  …………………… έχουν σύντομο και αποφθεγματικό χαρακτήρα.

8. Ο Γεώργιος Σουρής υπήρξε ένας από τους μεγαλύτερους  …………….  μας ποιητές.

9. Το  ……………..  είναι η ρευστή και μαλακή κατάσταση του πνεύματος, η εύθυμη και χαριτωμένα πονηρή διάθεση μέσα στην οποία βουτιέται η τυπική εγγλέζικη ευγένεια, ώστε να λειανθούν οι σκληρές γωνίες της.   Από το περ. Διαβάζω

10. Ο Κ. Π. Καβάφης έγραψε ένα άρθρο για τα Ελγίνεια μάρμαρα, απαντώντας στο ………………. άρθρο του Άγγλου Φρειδερίκου Χάρισσον «Ο Αστεϊσμός περί των Ελγινείων μαρμάρων».

11.Ζητήματα, όπως η υγεία και η παιδεία, δεν είναι επιτρεπτό να αντιμετωπίζονται ……………………   διάθεση, γιατί ανήκουν  στα  ….   ….   …………….

12. Οι  …………………. σχολιάζουν με έξυπνο και δηκτικό τρόπο  την επικαιρότητα.

13. Στη νατουραλιστική γραφή οι ήρωες είναι τα θύματα και οι απόκληροι της κοινωνίας, που γίνονται  …………… της μοίρας.

.