ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 81

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ , ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ( 3, 81)

 

METAΦΡΑΣΗ

Οι Πελοποννήσιοι λοιπόν τη νύχτα αναχωρούσαν αμέσως προς την πατρίδα τους κοντά στη στεριά και αφού μετέφεραν πλοία πάνω από τον ισθμό της Λευκάδας, για να μη γίνουν αντιληπτοί κάνοντας το γύρο, απομακρύνονται.

Οι Κερκυραίοι εξάλλου, όταν έπαιρναν είδηση ότι τα αθηναϊκά πλοία πλησίαζαν και τα πλοία των εχθρών είχαν αναχωρήσει, πήραν και οδήγησαν στην πόλη τους Μεσσήνιους που πρωτύτερα ήταν έξω (από αυτή), και αφού διέταξαν τα πλοία που επάνδρωσαν να πλεύσουν ολόγυρα (και να πάνε) στο Υλλαικό λιμάνι, καθώς αυτά περιφέρονταν, αν έπιαναν κάποιον από τους εχθρούς, τον σκότωναν. Και αποβιβάζοντας από τα πλοία όσους έπεισαν να επιβιβαστούν, τους σκότωναν. Και πήγαν στο Ηραίο κι έπεισαν περίπου πενήντα άνδρες από τους ικέτες ότι οφείλουν να δικαστούν και τους καταδίκασαν όλους σε θάνατο. Οι περισσότεροι όμως από τους ικέτες, όσοι δεν πείστηκαν, καθώς έβλεπαν αυτά που γίνονταν, σκότωναν ο ένας τον άλλο εκεί, μέσα στο ναό, και μερικοί απαγχονίζονταν από τα δέντρα, ενώ άλλοι τελείωναν τη ζωή τους όπως μπορούσε ο καθένας. Και για εφτά ημέρες, όσο έμεινε μετά την άφιξή του ο Ευρυμέδοντας με τα εξήντα πλοία, οι Κερκυραίοι σκότωναν όσους από τους ίδιους θεωρούσαν ότι ήταν εχθροί τους, αποδίδοντας βέβαια την ευθύνη σε αυτούς που προσπαθούσαν να καταλύσουν τη δημοκρατία. Εντούτοις σκοτώθηκαν μερικοί και εξαιτίας προσωπικής έχθρας και άλλοι σκοτώθηκαν από τους οφειλέτες τους για χρήματα που τους οφείλονταν. Και ο θάνατος παρουσιάστηκε σε όλες τους τις μορφές, και από ό,τι συνηθίζεται να γίνεται σε παρόμοιες περιστάσεις τίποτα δεν υπάρχει που να μην έγινε και ακόμα χειρότερα. Και μάλιστα σκότωνε ο πατέρας το γιο και (μερικοί ικέτες) απομακρύνονταν βίαια από τα ιερά και σκοτώνονταν κοντά σε αυτά, μερικοί άλλοι κλείστηκαν ολόγυρα με τοίχο και πέθαναν μέσα στο ναό του Διονύσου.      

 

 Ερµηνευτικές ερωτήσεις

1.      Ποιες προφυλάξεις πήραν οι Πελοποννήσιοι για την αναχώρησή τους µετά την είδηση για την αποστολή της αθηναϊκής ναυτικής µοίρας;

2.      Να εξηγήσετε µε βάση το κείµενο κατά πόσο επηρεάστηκαν ψυχολογικά οι δηµοκρατικοί από την άφιξη των αθηναϊκών πλοίων και την παράλληλη αναχώρηση των πελοποννησιακών.

3.      τὰς ναῦς περιπλεῦσαι κελεύσαντες ... ἐς τὸν ῾Υλαϊκὸν λιµένα: Πού απέβλεπαν µε τη διαταγή αυτή οι δηµοκρατικοί;

4.      Ποιες ευθύνες φαίνεται να αποδίδει ο ιστορικός στον Ευρυµέδοντα για τις σφαγές;

5.      Γιατί, κατά τη γνώµη σας, ο ιστορικός δεν αναφέρεται πλέον στο Νικόστρατο;

6.      Να επισηµάνετε τα ρήµατα ή τις φράσεις που δηλώνουν το θάνατο και να σχολιάσετε την εικόνα που αισθητοποιούν. Πώς χαρακτηρίζετε το ύφος του κειµένου; Να αιτιολογήσετε το χαρακτηρισµό σας.

7.      Ποια θέση έχει στην αφήγηση του ιστορικού η φράση πᾶσά τε ἰδέα ...  περαιτέρω και ποια συναισθήµατά του εκφράζει, κατά τη γνώµη σας;

8.      Να χαρακτηρίσετε τη συµπεριφορά των δηµοκρατικών.

9.      Να αξιολογήσετε α) τη δύναµη της περιγραφής και της αφήγησης του Θουκυδίδη, β) τον αναλογικό συλλογισμό στην & 3  γ) τη συγκινησιακή χρήση της γλώσσας  στο κεφ. 81.

10.   Ποια επίδραση είχαν τα γεγονότα στους ολιγαρχικούς; Σε ποια κατάσταση είχαν περιέλθει;

 

Γραµµατικές ασκήσεις

1.      Να συµπληρώσετε τα κενά µε τους ρηµατικούς τύπους που ζητούνται.

Κερκυραῖοι ἐπεὶ ____________ (αἰσθάνοµαι, αόρ. β΄) τὰς τῶν ᾿Αθηναίων ναῦς ____________ (παραγίγνοµαι, µτχ. ενεστ.), __________  (κελεύω, αόρ.) τὰς ναῦς ἃς ἐπλήρωσαν ____________ (ἀνάγοµαι, απαρ.  αορ. β΄).

2.      οἱ δὲ πολλοὶ τῶν ἱκετῶν .... ἀνηλοῦντο: Να γράψετε την περίοδο µεταφέροντας τα ρήµατα στον ενεστώτα.

3.      Να συνδέσετε τους τύπους που δίνονται στη στήλη Α µε τη γραµµατική αναγνώριση που τους αντιστοιχεί στη στήλη Β. ΄Ενα στοιχείο της στήλης Β περισσεύει.

Α	Β
τινά ὅσοι ἀπεχρῶντο λιµένα ἑώρων σφῶν αὐτῶν ἔχθρας	παρατατικός µέσης φωνής ουσιαστικό γ΄ κλίσης αυτοπαθητική αντωνυµία παρατατικός Ε.Φ κτητική αντωνυµία ουσιαστικό α΄ κλίσης αναφορική αντωνυµία αόριστη αντωνυµία

 

4. ἐλθόντες, ἀφικόµενος: Να γράψετε τους άλλους χρόνους των ρηµατικών τύπων.

5. α) πατὴρ παῖδα ἀπέκτεινε, β) ἀπὸ τῶν ἱερῶν ἀπεσπῶντο,  γ) περιοικοδοµηθέντες ἀπέθανον, δ) πᾶσα ἰδέα: Να µεταφέρετε τις φράσεις στον άλλο αριθµό.

 

Λεξιλογικές - σηµασιολογικές ασκήσεις

1. ὀφθῶσιν: Από το θέµα αυτό του ρήµατος να γράψετε πέντε παράγωγα,  απλά και σύνθετα.

2. Να συνδέσετε τις λέξεις που δίνονται µε οµόρριζές τους στο κείµενο:  παρείσακτος, αναπλήρωση, αδόκητος, αγχόνη, κατάσχεση, άγνωστος,  αποβάθρα, υπερβατός, στηθάγχη, εξαγώγιµος, παραλήπτης, άγχος,  προσαγωγή, αφθαρσία, µητροκτόνος, σύσπαση, κατανάλωση.

3. ἀπάγχω: Να γράψετε τέσσερις λέξεις µε βάση το ἄγχω ή παράγωγό του

Εργασίες για το σπίτι

1.      Το συναίσθηµα που κυριαρχεί στην ενότητα είναι ο φόβος. Αφού σηµειώσετε τις λέξεις που δηλώνουν το φόβο, προσέχοντας τις εγκλίσεις και τους χρόνους των ρηµάτων, να γράψετε ποια εντύπωση σας προκαλεί η περιγραφή του Θουκυδίδη.

2.      Γιατί στην περιγραφή της κατάστασης αυτής ο Θουκυδίδης ασχολείται λιγότερο µε τα θύµατα και περισσότερο µε τους δράστες;

3.      Να συγκρίνετε το θάνατο των ολιγαρχικών στο ιερό του ∆ιονύσου µε το θάνατο του Παυσανία[1] στο ιερό της Χαλκιοίκου Αθηνάς που περιγράφει ο Θουκυδίδης στο πρώτο βιβλίο, κεφ. 134.

1, 134 (θάνατος του Παυσανία)

Λέγεται δí αὐτὸν µέλλοντα ξυλληφθήσεσθαι ἐν τῇ ὁδῷ, ἑνὸς µὲν τῶν ἐφόρων τὸ πρόσωπον προσιόντος ὡς εἶδε, γνῶναι ἐφí ᾧ ἐχώρει, ἄλλου δὲ νεύµατι ἀφανεῖ χρησαµένου καὶ δηλώσαντος εὐνοίᾳ πρὸς τὸ ἱερὸν τῆς Χαλκιοίκου χωρῆσαι δρόµῳ καὶ προκαταφυγεῖν⋅ ἦν δὲ ἐγγὺς τὸ τέµενος. καὶ ἐς οἴκηµα οὐ µέγα ὃ ἦν τοῦ ἱεροῦ ἐσελθών, ἵνα µὴ ὑπαίθριος ταλαιπωροίη, ἡσύχαζεν. οἱ δὲ τὸ παραυτίκα µὲν ὑστέρησαν τῇ διώξει, µετὰ δὲ τοῦτο τοῦ τε οἰκήµατος τὸν ὄροφον ἀφεῖλον καὶ τὰς θύρας ἔνδον ὄντα τηρήσαντες αὐτὸν καὶ ἀπολαβόντες ἔσω ἀπῳκοδόµησαν, προσκαθεζόµενοί τε ἐξεπολιόρκησαν λιµῷ. καὶ µέλλοντος αὐτοῦ ἀποψύχειν ὥσπερ εἶχεν ἐν τῷ οἰκήµατι, αἰσθόµενοι ἐξάγουσιν ἐκ τοῦ ἱεροῦ ἔτι ἔµπνουν ὄντα, καὶ ἐξαχθεὶς ἀπέθανε παραχρῆµα.

Μετάφραση:

Λέγεται ότι επρόκειτο να τον συλλάβουν (τον Παυσανία) στο δρόµο αλλά ότι αυτός, βλέποντας έναν έφορο να πλησιάζη, κατάλαβε, από την έκφραση του προσώπου του, ποιος ήταν ο σκοπός του, και κάποιος άλλος έφορος, που τον συµπαθούσε, του έκανε κρυφό νόηµα. Έτρεξε προς τον ναό της Χαλκιοίκου και πρόφτασε να καταφύγη εκεί, επειδή το ιερό δεν ήταν µακριά. Μπήκε σ ένα µικρό κτίριο, µέσα στον ιερό περίβολο, για να µην ταλαιπωρηθή στο ύπαιθρο, κι έµεινε εκεί. Οι έφοροι δεν τον πρόφτασαν για να τον πιάσουν και όταν βεβαιώθηκαν ότι βρισκόταν µέσα στο κτίριο, αφαίρεσαν τη στέγη, έχτισαν τις πόρτες κι έβαλαν φρουρά για να πεθάνη από την πείνα. Όταν κόντευε να ξεψυχήση, το κατάλαβαν και τον έβγαλαν από το ιερό ενώ ανέπνεε ακόµα, αλλά µόλις τον έβγαλαν πέθανε.

   4. Υποθέστε ότι είστε δύο Αθηναίοι της εποχής του 5^ου αι.π.Χ οι οποίοι διαφωνείτε αν πρέπει να επέμβετε στην εμφύλια σύρραξη των Κερκυραίων.Γράψτε ( ή δραματοποιήστε) το διάλογο(αγώνα λόγων) που διαμείφθηκε μεταξύ τους αξιοποιώντας επιχειρήματα ή παραδείγματα από το κείμενο.

   5.Δημιουργήστε έναν εννοιολογικό χάρτη (/www.text2mindmap.com)  με κεντρική έννοια τη λέξη «θάνατος». Στη συνέχεια , παρουσιάστε όλες τις παραμέτρους της έννοιας αυτής:αιτία, τόπος, τρόπος, θύτες/θύματα.

---

[1] Σπαρτιάτης στρατηγός, επικεφαλής των Ελλήνων στη νικηφόρα μάχη κατά των Περσών στις Πλαταιές (479 π.Χ). Αργότερα κατηγορήθηκε ότι πρόδωσε τις αρχές της Σπάρτης κι ότι προσπάθησε να παραδώσει την Ελλάδα στους Πέρσες και σαν αντάλλαγμα θα γινόταν ηγεμόνας της κατεχόμενης Ελλάδας. Δικάστηκε από του συμπατριώτες του και καταδικάστηκε σε θάνατο και για να γλιτώσει αποφάσισε να καταφύγει στο ναό της Αθηνάς ως ικέτης, όπου και πέθανε από ασιτία (470 π.Χ)

ΛΑΤΙΝΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ : ΜΑΘΗΜΑ 4ο

 

LECTIO IV (QUARTA) ΤΑ ΗΘΗ ΤΩΝ ΑΡΧΑΙΩΝ ΡΩΜΑΙΩΝ

Apud antīquos Rōmānos concordia maxima sed avaritia minima erat. Rōmāni in suppliciis deōrum magnifici sed domi parci erant. Iustitiā inter se certābant et patriam curābant. In bello pericula audaciā propulsābant et beneficiis amicitias parābant. Delecti consultābant patriae; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium propter sapientiam validum erat.

Μετάφραση

Στους αρχαίους Ρωμαίους η ομόνοια πάρα πολύ μεγάλη αλλά η πλεονεξία πάρα πολύ μικρή (ελάχιστη) ήταν. Οι Ρωμαίοι στη λατρεία των θεών ήταν γενναιόδωροι αλλά στην ιδιωτική τους ζωή οικονόμοι ήταν. Συναγωνίζονταν μεταξύ τους στη δικαιοσύνη και την πατρίδα φρόντιζαν. Στον πόλεμο απωθούσαν τους κινδύνους με την τόλμη και αποκτούσαν φιλίες με τις ευεργεσίες. Οι Εκλεγμένοι (ή οι Συγκλητικοί) φρόντιζαν για την πατρίδα. Σ’ αυτούς το σώμα από τα χρόνια αδύναμο (ήταν) αλλά το πνεύμα εξαιτίας της σοφίας δυνατό ήταν.

Ρηματα

Α’             Γ΄

Certo – certavi – certatum – certāre Curo – curavi – curatum- curāre Propulso- propulsavi – propulsatum – propulsāre Paro – paravi – paratum – parāre Consulto – consultavi- consultatum – consultāre Sum, fui, ------------, esse   (ανώμαλο)                                                                              Deligo-delegi-delectum-deligere

(συν) αγωνίζομαι φροντίζω απωθώ ετοιμάζω φροντίζω για είμαι εκλέγω

 

Ουσιαστικα

1η κλίση	2η  κλίση	3η κλίση
concordia-ae (θ): ομόνοια avaritia-ae (θ): πλεονεξία iustitia-ae (θ): δικαιοσύνη patria-ae (θ): πατρίδα audacia-ae (θ): τόλμη amicitia-ae (θ): φιλία sapientia-ae (θ): σοφία	Romanus-i (α): Ρωμαίος supplicium-ii/i (ο): τιμωρία (ενικός) αλλά supplicia -orum  (πληθ) ικεσίες, λατρεία bellum-i (ο): πόλεμος deus-i (α) : θεός periculum-i (ο): κίνδυνος beneficium-ii/i(ο):ευεργεσία annus-i (α): έτος ingenium-ii/i (ο): πνεύμα	corpus-oris (ο): σώμα

4^η κλίση

domus- domus (θ): σπίτι

 

Επιθετα 2^η κλίση

antiquus-a-um: αρχαίος

maximus-a-um ( υπερθετικός βαθμός του magnus, επιθ. 2^ης κλ.: μεγάλος): πάρα πολύ μεγάλος

minimus-a-um (υπερθετικός βαθμός του parvus, επιθ. 2^ης κλ.: μικρός): ελάχιστος

magnificus-a-um: μεγαλόπρεπος, γενναιόδωρος

parcus-a-um: φειδωλός, τσιγκούνης, οικονόμος

delectus-a-um: διαλεγμένος

infirmus-a-um: αδύναμος

validus-a-um: ισχυρός, δυνατός

 

Αντωνυμια is-ea-id (δεικτική/επαναληπτική): αυτός

 

Προθεσεις apud + αιτιατική= πλησίον: κοντά σε inter + αιτ. προσ. αντων. (α’, β’, γ’ προσ.)= εμπρόθετος αλληλοπάθειας: μεταξύ ex + αφαιρετική= προέλευση: από propter (ob, per) + αιτιατ.= εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο: εξαιτίας

Συνδεσμοι sed =aλλά

 

Συντακτικές παρατηρήσεις

v  Στα λατινικά λείπει η αλληλοπαθής αντωνυμία. Ένας τρόπος για να εκφραστεί η αλληλοπάθεια είναι με τις φράσεις inter nos (vos, se) και τα τρία πρόσωπα του πληθυντικού του κατάλληλου ρήματος, π.χ.  inter nos amamus= αγαπιόμαστε, inter vos amatis= αγαπιέστε, inter se amant= αγαπιούνται.

v   Η δεικτική αντωνυμία  is, ea, id χρησιμοποιείται συνήθως ως επαναληπτική, στη θέση δηλ. του προηγούμενου ουσιαστικού.

v   Επιρρηματικές πτώσεις του domus (θ. 4^ης: σπίτι) domi (γενική)= στάση, domum(αιτιατική)=κίνηση, domo(αφαιρετική)=προέλευση, κίνηση από τόπο.

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1. Να γράψετε τις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών για τα παρακάτω ουσιαστικά:

a. suppliciis b. concordia c. bello d. beneficiis        

	Singularis		Pluralis
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.
	Singularis		Pluralis
Gen.
Dat.
Acc.
Abl.

 

2.    Να  μεταφέρετε τις προτάσεις στον άλλο αριθμό.

a.    In bello pericula propulsabant…………………………………………………………………………………………

b.    Tu deum non amas ? …………………………………………………………………………………………………………..

c.    Beneficium dei maximum est. ………………………………………………………………………………………….

 

3.    Να κλιθούν και στους δύο αριθμούς οι συνεκφορές: αntiquos Romanos, avaritia minima

 

4.    Να συμπληρώσετε τα κενά με τον κατάλληλο τύπο του ουσιαστικού στην παρένθεση:

a)  Patria ____________ (poeta) Roma est.

b)  Regina cum ____________ (filius) ad ____________ (Africa) navigat.

c)  Graeci ___________ (insidiae) Troiam expugnant.

d) Terra plena _____________ (ager, πληθ.) est.

 

5.    Να γράψετε το γ´ ενικό και β´ πληθυντικό Ενεστώτα και Παρατατικού των ρημάτων που ακολουθούν: certo, paro, consulto

 

6.  Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους:

α. concordia .....................................................

b. apud Romanos .................................................

c. patriae  ....................................................

 

7.    Να αντιστοιχίσετε τα γράμματα της στήλης Β´ με τους αριθμούς της στήλης Α´:

                        Α´                                                       Β´

 

1. minima                                                         α. αφαιρετική του μέσου

2. deorum                                                       β. εμπρόθετος προσδ. του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου

3. in bello                                                       γ. γενική της στάσης σε τόπο

4. domi                                                            δ. εμπρόθετος προσδ. του χρόνου

5. propter sapientiam                                    ε. γενική αντικειμενική

6. beneficiis                                                   στ. επιθετικός προσδιορισμός

 

8.    Να κάνετε τις απαιτούμενες διορθώσεις, ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικά ορθές και νοηματικά αποδεκτές.

 

a.    Vos ad Italiae cum socios et amicos navigatis.

b.    In bellum periculorum audacia propulsant.

c.      Iustitiam inter vos certabant.

d.    Aeneas et Dido inter nos amant.

 

9.    Να αντιστοιχίσετε τις λέξεις της Α΄ στήλης με τις λέξεις της Β΄ στήλης που έχουν σημασιολογική συγγένεια. Δύο λέξεις της B΄ στήλης δεν σχετίζονται σημασιολογικά με λέξεις της Α΄ στήλης:

 

ΣΤΗΛΗ Α	ΣΤΗΛΗ Β
a.    supplicia	1.     πλεονεξία
b.    concordia	2.    φροντίζω
c.    validus	3.    αγωνίζομαι
d.    beneficium	4.    αδύναμος
e.    parcus	5.    απωθώ
f.    certo	6.    τιμωρία
g.    avaritia	7.     γενναιόδωρος
h.    propulso	8.     ομόνοια
i.     infirmus	9.     λατρεία
j.     magnificus	10.  οικονόμος
	11.   ευεργεσία
	12.  δυνατός

 

10.  Ν α συνδέσετε τις λατινικές λέξεις της Α΄ στήλης με τις ετυμολογικά συγγενείς της Β΄ που προέρχονται από σύγχρονες ευρωπαϊκές γλώσσες:

 

 

 

ΣΤΗΛΗ Α΄	ΣΤΗΛΗ Β΄
ΛΑΤΙΝΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ	ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ
a.    antiquos	1. comparaison [γαλλικά]
b.    delectus	2. antiquité [γαλλικά]
c.    ingenium	3.  genius    [αγγλικά]
d.  parabant	4.  election [αγγλικά]

 

11.   Να σημειώσετε αν οι παρακάτω διατυπώσεις αληθεύουν ή όχι, με βάση το περιεχόμενο του κειμένου. Να δικαιολογήσετε τις απαντήσεις σας, με παραπομπές στο λατινικό κείμενο.

 

	ΣΩΣΤΟ	ΛΑΘΟΣ
Apud antiquos Romanos concordia non erat.
Romani antiqui in suppliciis deum parci errant.
Antiqui Romani in bello contra pericula audaciā pugnabant.

 

12.  Να μεταφέρετε τις παρακάτω προτάσεις στα Λατινικά:

a.    Με τη δικαιοσύνη και τις ευεργεσίες οι Ρωμαίοι φρόντιζαν τους φίλους και την πατρίδα.

b.    Οι αρχαίοι Ρωμαίοι με  θάρρος απέκρουαν τους κινδύνους στον πόλεμο.

c.    Στη λατρεία των θεών τα δώρα[1] των Ρωμαίων ήταν μεγαλόπρεπα.

 

13.  Ποια χρονολογία θεωρεί ο Σαλλούστιος Κρίσπος σημαδιακή για τους Ρωμαίους και για ποιους λόγους;

 

14. Ποια από τις λατινικές φράσεις της δεύτερης στήλης αντιστοιχεί στο νεοελληνικό κείμενο της πρώτης;

 

Χαρακτηρισμός προσώπου ή κατάστασης που έχει κάτι ιδιαίτερο/ ιδιόμορφο/ ιδιότυπο.	a. primus inter pares
	b. persona non grata
	c. sui generis
	d. urbi et orbe
	e. alter ego

 

15.  Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων, χρησιμοποιώντας κάθε φορά μία από τις παρακάτω λατινικές λέξεις/φράσεις:a priori, corpus, homo sapiens.

 

i) To _____________ με τις σημειώσεις που του έδωσε ο συμφοιτητής του, περιείχε ό,τι έπρεπε να διαβάσει για τις εξετάσεις.

ii) Θεωρείται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος αποτελεί εξέλιξη του _______________.

iii) Ό,τι και να κάνεις, ο γάμος μας είναι _______________ καταδικασμένος.

 

16.  Α). Συμπληρώστε την παρακάτω περίοδο με την κατάλληλη λατινική φράση:

Η επίμονη προσπάθεια και η προσήλωση στους στόχους είναι ..................................... προϋπόθεση για την επιτυχία.

  i. homo sapiens

 ii. de facto

 iii. a priori

 iv. manent

v. sine qua non