ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΛΑΤΙΝΙΚΩΝ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

 

 Λατινικά Β' Λυκείου - Σχεδιάγραμμα στην εισαγωγή

ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η λατινική γλώσσα

-Λατινική=διάλεκτος Λατίου, ινδοευρωπαϊκή

-Υπερίσχυσε των άλλων διαλέκτων

-Οι ομοιότητες οφείλονται: 1)κοινή καταγωγή, 2)δάνεια του ελληνικού αποικισμού, 3)κατάκτηση Ελλάδας από Ρωμαίους. Πρώτο δάνειο: αλφάβητο…

-Λιτή & αγροτική, ελάχιστα γραπτά μνημεία ως τον 3^ο αι. π.Χ. Καλλιεργήθηκε από το 240 π.Χ., μετά τη «συνάντηση» με τους Έλληνες…

Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

- μη αυτοφυής, παράγωγη ελληνικής

-240 π.Χ.: γενέθλιος χρονολογία, Λίβιος Ανδρόνικος διασκευάζει και μεταφράζει ελληνικά έργα στα λατινικά

Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας (-6^ος αι. μ.Χ.)

-«Αριστοκρατική» αξιολόγηση: χρυσός αιώνας, αργυρός, χάλκινος…(-6^ος αι. μ.Χ.)

-Περιγραφική διαίρεση: α)προκλασική ή αρχαϊκή (-100 π.Χ.), β)κλασική (-14 μ.Χ.), γ)μετακλασική (250 μ.Χ.), δ)Ύστερη αρχαιότητα (-6^ος αι. μ.Χ.

-Ιστορικά κριτήρια: α)δημοκρατική (-31 π.Χ.), β)Αυγούστεια (-14 μ.Χ.), γ)αυτοκρατορική (-6^ος αι. μ.Χ.)

Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

-Στενή συνάφεια με την ελληνική γλώσσα και γραμματεία

-(Κατοχή δύο γλωσσών)

-Ελληνικά πρότυπα γονιμοποιούν ρωμαϊκά ταλέντα

-Πρόσληψη και ανταγωνισμός: δημιουργικός διάλογος

-Ανάμειξη χρονικά διαφορετικών προτύπων

-Ιδιόρρυθμη εξέλιξη λογοτεχνικών ειδών: κωμωδία (τελευταίο Ελλήνων) ωριμάζει πρώτο, έπος (πρώτο Ελλήνων) ωριμάζει τελευταίο

-Αλλοιώνουν ή μεταμορφώνουν τα ελληνικά είδη και παράγουν νέα, π.χ. ελεγεία, σάτιρα

-Προοδευτική εξειδίκευση του ρωμαίου λογοτέχνη σε στενότερο ειδολογικό εύροςσυμφυρμός ειδών

-Συνεχής καλλιέργειααισθητική αρτιότητα

-Η ρωμαϊκή λογοτεχνία εκφράζει‑προβάλλει τον ιδιάζοντα ιδεολογικό πλούτο της ρωμαϊκής κοινωνίας: πάτρια ήθη, υποδείγματα, πολιτεία, θρησκεία, οικογένεια...

-Στιβαρότητα, λογική συντακτική οργάνωση, λιτότητα (φυσικά στοιχεία της λατινικής)+επίκτητα καλολογικά στοιχεία

-κατάλληλη η λατινική για την παγκόσμια πολιτισμική επικοινωνία, μεγάλος ο βαθμός ωριμότητάς της

Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας

Κλασική εποχή (100 π.Χ.‑14 μ.Χ.)

-Η λατινική γλώσσα= διαμορφωμένη ήδη. Αρμονική σύζευξη μορφής και περιεχομένου

-Δημιουργική κατάκτηση ελληνικών προτύπωνΟι ρωμαίοι καλλιτέχνες ανταγωνίζονται έλληνες κολοσσούς: Κάτουλλος‑Καλλίμαχο, Κικέρων‑αττικούς ρήτορες και φιλοσόφους, Βεργίλιος‑Όμηρο...

-Μετά το 90 π.Χ.: εμφάνιση πολλών ταλέντωνέργα κλασικά

-2 τμήματα περιόδου: α)100‑40 π.Χ.: κικερώνειος λόγος, πεζογραφία, β)40 π.Χ.‑14 μ.Χ.: υψηλή ποίηση

-Λογοτεχνική αναγέννηση: με το «κίνημα των Νεωτέρων»: καλοδουλεμένα ποιήματα, σύντομα, σκοτεινό και υπαινικτικό ύφος, εκλέπτυνση, λογιότητα: Λυρική και ελεγειακή ποίηση, επύλλια, επιγράμματα

-Μετά το θάνατο του Αυγούστου: έχει συντελεσθεί η πρόσληψη του ελληνισμού, αρχίζει ο επιγονισμός

α. Οι χρόνοι του Κικέρωνα

-Δικτατορία Σύλλα + δολοφονία Καίσαραπερίοδος κατακτήσεων, ερίδων...

-Ενδιαφέρον για τη ρωμαϊκή ιστορία, συμμετοχή στα εσωτερικά τεκταινόμεναρητορικοί λόγοι, απογοήτευσηφιλοσοφική φυγή

-Αυτονόμηση από τα ελληνικά πρότυπαπροσωπικές επιλογές και κατακτήσεις σε όλα τα λογοτεχνικά είδη

Πεζογραφία

Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας (106‑44 π.Χ.)

-Μεγάλος ρήτορας, πάνω από 100 λόγοι πολιτικοί και δικανικοί

-Θεωρητική πραγμάτευση ζητημάτων ρητορικής

-Δημιουργός φιλοσοφικών διαλόγων

-800 επιστολές

-Υπόδειγμα λατινικού λόγου

Βάρων (1^ος αι. μ.Χ.)

-Από τους πιο καλλιεργημένους

-Δεινός γνώστης της λατινικής γλώσσας

-600 βιβλία για ποικίλα θέματα

Αντίθετα με τον Βάρωνα, οι υπόλοιποι εξειδικεύονται στην ιστοριογραφία

Ιούλιος Καίσαρ

-Απομνημονεύματα

-Καθαρά και λιτά λατινικά

-Ύφος Ξενοφώντα

Κορνήλιος Νέπως

-Ιστορική βιογραφία (25 Ελλήνων και Ρωμαίων)

Σαλλούστιος Κρίσπος

-Θουκυδίδεια ιστοριογραφία‑ιστορική μονογραφία: «Η συνομωσία του Κατιλίνα»

Ποίηση

-Ποιητική συγκομιδή ποσοτικά λίγη, ποιοτικά τεράστια (sic)

Βαλέριος Κάτουλλος (84‑54 π.Χ.)

-Λυρική και επιγραμματική ποίηση (116 ποιήματα)

-Πρώτη κορυφαία ρωμαϊκή εκπροσώπηση

-Πηγή έμπνευσης η Λεσβία= σύμβολο ερωτικής ποιητικής έμπνευσης

-Απαισιόδοξη ερωτική ποίηση

Λουκρήτιος (96‑53 π.Χ.)

-Φιλοσοφικό έπος: «Για τη φύση των πραγμάτων»

-Νεωτερικές αρετές (-συντομίας), κοσμολογικό περιεχόμενο, κήρυγμα εναντίον της δεισιδαιμονίας..., ύμνος στον έρωτα

Βάρων (1^ος αι. μ.Χ.)

-Ψυχαγωγικές και διδακτικές «Μενίππειες σάτιρες», συνδυασμός ποιητικού‑πεζού λόγου

β. Αυγούστειοι χρόνοι

-Παραγωγή «κλασικών» προϊόντων

-Αύγουστος και Μαικήνας (υπουργός «προπαγάνδας») υποστηρίζουν οικονομικά κορυφαία ταλένταστράτευση στο ιδεολογικό πρόγραμμα του Αυγούστου: επιστροφή στο mos maiorum (πάτριο ήθος), ανασυγκρότηση του κράτους

-ελευθερία λόγουρητορείας

-Κέντρο βάρους στην ποίηση

-Οι ποιητές συνδέονται μεταξύ τους

-Βεργίλιος: ηρωικό και διδακτικό έπος, ποιμενικό ειδύλλιο

-Οράτιος: λυρική δημιουργία

-Τίβουλλος, Προπέρτιος, Οβίδιος: ελεγεία

Πόπλιος Βεργίλιος Μάρων (70‑19 π.Χ.)

-Εθνικός ποιητής Ρωμαίων ο  Βεργίλιος

-«Αινειάδα»: κλασικό έργο, καλλιμαχικός συνδυασμός Ιλιάδας‑Οδύσσειας, εθνικό έπος Ρωμαίων

-Θέμα: αναχώρηση Αινεία, περιπλανήσεις, εγκατάσταση στο Λάτιο

-«Εκλογές»: πρότυπο ο ελληνιστικός Θεόκριτος

-«Γεωργικά»: πρότυπο ο αρχαϊκός Ησίοδοςυπηρετούν την πρόθεση του Αυγούστου για ενίσχυση της υπαίθρου

-Επηρεάζει αναρίθμητους μεταγενέστερους, γίνεται πρότυπο

Κόιντος Οράτιος Φλάκκος (65 π.Χ.‑8 μ.Χ.)

-Τολμητίας των λέξεων

-Μετέφερε «Αιολικό άσμα» στη Ρώμη

-«Επωδοί»: πρότυπο ο ιαμβογράφος Αρχίλοχος

-«Ωδές»: πρότυπα οι λυρικοί

-«Σάτιρα» (Sermones): ωρίμανση

-«Ποιητικές επιστολές»: καθιερώνεται ως κλασικό ποιητικό είδος

-Του ανατίθεται η σύνθεση του Ύμνου της Εκατονταετίας για την επίσημη έναρξη της «Pax Augusta» (Αυγούστειας Ειρήνης)

-Ευάριθμα και σύντομα ποιήματα, κομψοτεχνήματα ποιητικής μικροτεχνίας

Τίβουλος (50‑19 π.Χ.), Προπέρτιος (50 π.Χ.‑γέννηση του Χριστού), Οβίδιος (43 π.Χ.‑17 μ.Χ.)

-Μεταμόρφωσαν πλήρως την ελληνική ελεγεία, την οδήγησαν σε τέτοιο ύψος«προκαλούν» τους Έλληνες

-Εμπνέονται απ’ τη «λεπταλέη Μούσα» και από τις αγαπημένες τους (με ψευδώνυμο)

-Λογοτεχνική σύμβαση με γνήσιο βίωμα

-Τίβουλος: καθαρός και κομψός

-Προπέρτιος: Πρωτότυπος, σκοτεινός και σύγχρονος

-Οβίδιος: Πνευματώδης και ελευθερόστομος. Επινόησε και καλλιέργησε νέα ποιητικά είδη: ποιητική μυθολογική επιστολή, καλλωπιστικό έπος, «αιτιολογικό» εορτολόγιο, ποίηση της εξορίας, μυθολογική αντι‑Αινειάδα, Μεταμορφώσεις

Τίτος Λίβιος (59 π.Χ.‑17 μ.Χ.)

-Πεζογραφική παρουσίαση της ιστορικής διαδρομής της Ρώμης απ’ την ίδρυσή της

-Κεντρικά νοήματα: mos maiorum (πάτριο ήθος), pietas (ευσέβεια), virtus (αρετή)

Βιτρούβιος

-Επιστήμονας λογοτέχνης

-«Για την αρχιτεκτονική»: προχωρημένες αρχιτεκτονικές γνώσεις και ευαισθησίες.