ΛΑΤΙΝΙΚΑ 15ο ΜΑΘΗΜΑ

 

LECTIO XV (QUINTA DECIMA): TA ΗΘΗ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ

 

 Germanōrum vita omnis in venationibus atque in studiis rei militāris consistit. Germāni non student agricultūrae; lacte, caseo et carne nutriuntur. Locis frigidissimis pelles solum habent et in fluminibus lavantur. Cum civitas bellum gerit, magistrātus creantur cum vitae necisque potestāte. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus proeliantur: ephippiōrum usus res turpis et iners habētur. Vinum a mercatoribus ad se importāri non sinunt, quod eā rē, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur.

Μετάφραση

Ολόκληρη η ζωή των Γερμανών περιορίζεται στο κυνήγι και στη σπουδή των στρατιωτικών πραγμάτων (στις στρατιωτικές ασχολίες). Οι Γερμανοί δεν ασχολούνται με τη γεωργία, (αλλά) τρέφονται με γάλα, τυρί και κρέας. Αν και ζουν σε περιοχές πάρα πολύ παγωμένες, φορούν μόνο δέρματα και πλένονται στα ποτάμια. Κάθε φορά που η χώρα τους κάνει (ή η πολιτεία διεξάγει) πόλεμο, εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και θανάτου. Στις ιππομαχίες συχνά πηδούν από τα άλογά τους και πολεμούν πεζοί: η χρήση της σέλας θεωρείται ντροπή και μαλθακότητα (ή πράγμα αισχρό και μαλθακό). Δεν επιτρέπουν στους εμπόρους να φέρουν κρασί στη χώρα τους (δεν επιτρέπουν να εισάγεται σ’ αυτούς (ή στη χώρα τους) κρασί από τους εμπόρους), γιατί, εξαιτίας αυτού του πράγματος, όπως πιστεύουν, οι άντρες γίνονται μαλθακοί κι εκθηλύνονται. 

Ρηματα

Α	lavo-lavi-lautum(lavatum)-lavāre creo-creavi-creatum-creāre proelior-proeliatus sum-         -proeliāri (αποθ.) importo-importavi-importatum-importāre effemino-effeminavi-effeminatum-effemināre arbitror- arbitratus sum -       -arbitrāri (αποθ.)		πλένω εκλέγω πολεμώ εισάγω εκθηλύνω νομίζω
Β		studeo- studui-       -studēre habeo-habui-habitum-habēre		ασχολούμαι έχω, θεωρώ
Γ		consisto-constiti-       -consistĕre gero-gessi-gestum-gerĕre sino-sivi-situm-sinĕre remollesco-           -            -remollescĕre		περιορίζομαι διεξάγω, κάνω επιτρέπω γίνομαι μαλθακός
Δ		nutrio-nutrivi-nutritum-nutrīre desilio-desilui-               -desilīre		τρέφω πηδώ κάτω

 

Ουσιαστικα

		1η κλίση	2η  κλίση		3η κλίση
		vita-ae (θ)ζωή agricultura-ae [1](θ) γεωργία	Germani-orum (α) Γερμανοί caseus-i[2] (α) τυρί equus-i (α) ίππος locus-i[3] (α) τόπος bellum-i (ο) πόλεμος studium-ii/i (ο)μελέτη,ασχολία ephippium-ii/i (ο) σέλα vinum-i (ο) κρασί proelium-ii/i (ο)μάχη		pes-pedis (α) πόδι mercator-oris (α)έμπορος homo-inis(α/θ) άνθρωπος venatio-onis (θ) κυνήγι caro-carnis (θ) κρέας/ γεν. πληθ. carnium pellis-is (θ) δέρμα/ γεν. πληθ. pellium civitas-atis (θ) πολιτεία/ γεν. πληθ. civitatum και civitatium nex-cis(θ) θάνατος potestas-atis (θ)εξουσία lac-lactis[4] (ο) γάλα flumen-inis (ο)το ποτάμι
	4η κλίση			5η κλίση
	magistratus-us (α) άρχοντας, αρχή usus-usus (α) χρήση			res-rei (θ) πράγμα

 

Επιθετα – αντωνυμιεσ

frigidissimus-a-um (υπερθετικός βαθμός του frigidus– a –um) πολύ παγωμένος

omnis-omnis-omne (τριγενές κ’ δικατάληκτο επίθετο 3^ης ): όλος-η-ο

militaris-is-e ( τριγενές κ’ δικατάληκτο επιθ. 3^ης):στρατιωτικός

equester –equestris- equestre (τριγενές κ’ τρικατάληκτο επίθ.3^ης): ιππικός

turpis-is-e (τριγενές κ’ δικατάληκτο επιθ. 3^ης):μαλθακός, άπραγος

iners-inertis ( τριγενές και μονοκατάληκτο 3^ης) : μαλθακός

is- ea-id (αντωνυμία δεικτική-επαναληπτική): αυτός

qui-quae-quod (αναφορική αντωνυμία): ο οποίος

se (προσωπική αντωνυμία γ προσώπου): αυτός

 

Επιρρηματα solum (ποσού)=μόνο saepe (χρόνου/ποσού) =συχνά Προθεσεις in +αφαιρ.: στάση σε τόπο cum + αφαιρ. (εδώ) :τρόπο ex + αφαιρ.: από τόπο κίνηση ad + αιτ.: κατεύθυνση σε πρόσωπο

Συνδεσμοι atque (συμπλεκτικός):και cum (επαναληπτικός χρονικός):όσες φορές quod (αιτιολογικός): επειδή ut (παραβολικός): όπως ac (συμπλεκτικός): και -que (εγκλιτική λέξη): και

 

ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

·        Cum civitas bellum gerit: Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στην κύρια που ακολουθεί, με ρήμα το creantur. Εισάγεται με τον χρονικό επαναληπτικό σύνδεσμο cum και εκφέρεται με οριστική, γιατί η πράξη μας ενδιαφέρει από καθαρά χρονική άποψη, και χρόνου ενεστώτα γιατί δηλώνει την αόριστη επανάληψη στο παρόν και στο μέλλον.

·        quod ea re remollescunt homines: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στην κύρια πρόταση, με ρήμα το non sinunt. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο quod, εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία· συγκεκριμένα με οριστική Ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν και δηλώνει το σύγχρονο.

·        atque effeminantur: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση, που λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στην κύρια πρόταση, με ρήμα το non sinunt. Εκφέρεται με οριστική, καθώς δηλώνει αντικειμενική αιτιολογία· συγκεκριμένα με οριστική Ενεστώτα, γιατί αναφέρεται στο παρόν και δηλώνει το σύγχρονο. Συνδέεται παρατακτικά με την προηγούμενη δευτερεύουσα αιτιολογική με τον συμπλεκτικό σύνδεσμο atque.

·        ut arbitrantur: Δευτερεύουσα επιρρηματική απλή παραβολική-συγκριτική πρόταση που εκφράζει τρόπο. Λειτουργεί ως β΄ όρος σύγκρισης με α΄ όρο τις δευτερεύουσες αιτιολογικές προτάσεις μεταξύ των οποίων παρεμβάλλεται. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut και εκφέρεται με οριστική, επειδή η σύγκριση αφορά δύο πράξεις ή καταστάσεις που είναι (ή θεωρούνται ως) αντικειμενική πραγματικότητα. Συγκεκριμένα χρόνου ενεστώτα (arbitrantur), γιατί αναφέρεται στο παρόν.

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ:

·        ΠΟΙΗΤΙΚΟ ΑΙΤΙΟ

Δηλώνεται:

α) a/ab (όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή h)+ αφαιρετική, για έμψυχα ονόματα.

π.χ.: Filia a patre amatur.

β) απλή αφαιρετική για άψυχα.

π.χ.:Roma bello deletur.

·        ΣΥΝΤΑΞΗ ΡΗΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΗΜΑΙΝΟΥΝ “ΔΙΑΤΑΖΩ”, “ΑΠΑΓΟΡΕΥΩ”, “ΑΝΑΓΚΑΖΩ” (iubeo, veto, prohibeo…)

α) με απαρέμφατο ενεργητικής φωνής (+ υποκείμενο σε αιτιατική), όταν δηλώνεται ο δράστης της ενέργειας

π.χ.: Caesar legatos frumentum in castra importare iubet.

β) με απαρέμφατο παθητικής φωνής, όταν δεν ενδιαφέρει να δηλωθεί ο δράστης της ενέργειας. Σ’ αυτήν την περίπτωση, το ποιητικό αίτιο συνήθως παραλείπεται, ως εύκολα εννοούμενο.

π.χ.:Caesar castra muniri iubet (a militibus).

·        Χρησιμοποιείται και η παθητική φωνή για να δηλωθεί η άμεση αυτοπάθεια.

π.χ.: Germani carne nutriuntur (= Germani carne se nutriunt).

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.     Να κλιθούν οι συνεκφορές: locis frigidissmis, equestribus proeliis, res iners.

 

2. Να γίνει χρονική αντικατάσταση στην ενεργητική φωνή και στο ζητούμενο πρόσωπο:

student (γ´ πληθ.)/ sinunt (β´ ενικό)/ gerit (β´ πληθ.)/ desiliunt (γ´ ενικό)/ consistit (α´ πληθ.)/ nutrio (γ´ πληθ.)

 

3.    Να κλιθεί η οριστική ενεστώτα ΠΦ: lavantur, gerit, habetur, adfecit, nutriuntur.

 

4. Nα µεταφέρετε στην αντίστοιχη πτώση ή στο αντίστοιχο πρόσωπο του άλλου αριθµού τους κλιτούς τύπους των παρακάτω προτάσεων. Οι προτάσεις που θα προκύψουν να είναι νοηματικά αποδεκτές.

α) Hostes pedibus proeliantur.

β) Civitas in magno periculo fuit.

γ) Illi in fluminibus lavantur et locis frigidissimis pelles solum habent.

δ) Hi, quorum vita in studiis rei militaris consistit, audacia proeliantur.

 

     5. Nα συµπληρώσετε τα κενά επιλέγοντας από τις λέξεις που δίνονται µέσα στις παρενθέσεις τη λέξη που κάθε φορά απαιτείται, αφού τη µεταφέρετε στον κατάλληλο τύπο. Tα ρήµατα µε τα οποία θα συµπληρώσετε τα κενά, να τεθούν σε οριστική παθητικού ενεστώτα. Οι προτάσεις να είναι νοηµατικά αποδεκτές.

α) In ..................... pericula audacia (αφαιρ.) ................................. (bellum, propulso)

β) Hic ab illo .................................... ut magister a ........................ (honoro, puer)

γ) Civitas ......................... .................................. (contineo, lex)

δ) Leges a bonis ..................... libenter ................................. (vir, servo)

ε) Iniuria ab illis .............................., populus ................................ et ............................... imperium adimit. (concito, rex, aperio)

 

      6. Nα κάνετε τις απαιτούµενες διορθώσεις ώστε οι προτάσεις που ακολουθούν να είναι συντακτικά και νοηµατικά αποδεκτές.

α) Vita incolarum illae terrae in agricultura et in venatione consistebant.

β) Germani in locos frigidos solum pelles habebant.

γ) Germani homines ingentis magnitudinis existimantur.

δ) Germani venationis et studiis rei militaris amabant.

 

7. Να απαντηθεί η άσκηση 3 του βιβλίου.

 

8. Να μετατραπεί η ενεργητική σύνταξη σε παθητική:

α) Cassius eum aspicit

β) Cassius iterum se somno dat

γ) Terror Cassium concutit

δ) Germani non student agriculturae

ε) Cum civitas bellum gerit.

9. Να μετατραπεί η παθητική σύνταξη σε ενεργητική:

α) Magistratus creantur cum vitae necisque potestate (a Germanis)

β) ephippiorum usus res iners et turpis (a Germanis) habetur.

 

10. Nα µεταφραστούν στα Λατινικά οι προτάσεις:

α) Oι κάτοικοι ασχολούνται µε τη γεωργία και µε το κυνήγι.

β) Oι Γερµανοί πιστεύουν ότι µε το κρασί οι άντρες γίνονται µαλθακοί και εκθηλύνονται.

 

11. Nα αντιστοιχίσετε τις λατινικές λέξεις της A΄ στήλης µε τις σηµασίες που δίνονται στη B΄ στήλη αναγράφοντας µέσα στο πλαίσιο τον αριθµό της αντίστοιχης λέξης της A΄ στήλης. Στη B΄ στήλη υπάρχει µία σηµασία της οποίας δεν δίνεται η αντίστοιχη λατινική λέξη, την οποία θα πρέπει να συµπληρώσετε, ενώ στην A΄ στήλη υπάρχει µία λατινική λέξη της οποίας δεν δίνεται η αντίστοιχη σηµασία, την οποία επίσης θα πρέπει να συµπληρώσετε:

      

Α                                       Β

1) agricultura                                                 παγωµένος

2) caseus                                                        εκθηλύνω

3) frigidus                                                      ποτάµι

4) desilio                                                        νοµίζω

5) arbitror                                                     έµπορος

6) sino                                                             επιτρέπω

7) remollesco                                                 τυρί

8) flumen                                                        γεωργία

9) ...........................                                           ..................................

 

12. Να βρείτε τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παρακάτω:

σόλο, νέκυς, στούντιο, μιλιταρισμός, βιταμίνη, σάλτο, οίνος, πεζῇ, πέλμα.

 

13. Nα εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόηµα του κειµένου και να σηµειώσετε την ένδειξη Σωστό / Λάθος δίπλα σε καθεμιά:

α) Germani in mari lavantur.

β) Germanorum vita omnis in agricultura consistit.

 γ) Germani usum ephippiorum rem turpem arbitrantur.

δ) Germani vino homines remollescere atque effeminari arbitrantur.

ε) Magistratus Germanorum potestatem vitae necisque habent, cum civitas bellum gerit.

 

14. Αφού διαβάσετε το παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του C. Tacitus “Germania” και το κείμενο του Julius Caesar “De bello Gallico” στο βιβλίο σας, να γράψετε ένα σύντομο κείμενο με τα χαρακτηριστικά του γερμανικού λαού σύμφωνα με τους δύο συγγραφείς.

“Εγώ συμφωνώ με κείνους που έχουν τη γνώμη ότι οι λαοί της Γερμανίας αποτελούν ένα ιδιαίτερο έθνος, ανόθευτο, όμοιο μόνο προς τον εαυτό του, χωρίς καθόλου να έχει μολευτεί από επιμειξίες με έθνη άλλα. Όποτε δεν ξανοίγονται σε πόλεμο, περνούν τον καιρό τους όχι τόσο σε κυνήγια όσο σε απραξία, παραδομένοι στο φαΐ και στον ύπνο. Καθένας από αυτούς τους πολύ γενναίους και πολεμικούς με τίποτε δεν ασχολείται. Έχει εγκαταλείψει τη φροντίδα για το σπίτι, τους εφέστιους και τους αγρούς στις γυναίκες, στους γέρους και σε οποιονδήποτε ανίσχυρο στην οικογένεια.[…] Ένοπλοι, πηγαίνουν στις δουλειές τους και όχι λιγότερο συχνά σε συμπόσια. Δεν είναι ντροπή για κανέναν να ενώσει τη μέρα με τη νύχτα πίνοντας.[… ]Για ποτό διαθέτουν έναν χυμό από κριθάρι ή στάρι, που παρουσιάζει μία ζύμωση κάπως ανάλογη με εκείνη του κρασιού. Αυτοί που κατοικούν κοντά στις όχθες αγοράζουν και κρασί. Οι τροφές είναι απλές: καρποί άγριοι, κυνήγι νωπό ή γάλα πηγμένο. Την πείνα τους την ικανοποιούν χωρίς προετοιμασίες και ορεχτικά. Όμως για τον πόθο του πιοτού δε δείχνουν την ίδια εγκράτεια. Ως Γερμανοί έχουν μεγάλη ευφυΐα και εφευρετικότητα. Τοποθετούν για αρχηγούς τους καλύτερους, υπακούουν σ’ αυτούς τους αρχηγούς, κρατούν στη μάχη την παράταξη, και ακόμα, κάτι που είναι σπανιότατο, σύμφωνο μόνο με τη ρωμαϊκή πειθαρχία, εμπιστεύονται πιο πολύ τον αρχηγό παρά το στράτευμα … “

Cornelius Tacitus, “Γερμανία”, μετάφραση Γιώργος Ιωάννου, δημοσιευμένο στο περιοδικό Εκηβόλος, Τεύχη 8-9, Καλοκαίρι-Φθινόπωρο 1981.

 

15. Να κυκλώσετε τη σωστή ερμηνεία στις παρακάτω λατινικές φράσεις:

 

·        urbi et orbi	·        prima facie	·        modus operandi
i.             ένα και το αυτό	i.             είναι αποδεδειγμένο	i. τρόπος ζωής
ii.            μέση οδός	ii.        εκ πρώτης όψεως	ii.τρόπος ενέργειας
iii.          παντού	iii.        μετά το γεγονός	iii. τηρουμένων των αναλογιών

 

---

[1]Δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό

[2] Δεν σχηματίζει πληθυντικό αριθμό

 

[3] ετερογενές. Συγκεκριμένα σχηματίζει: ενικό αριθμό ως αρσενικό (locus -i) = τόπος και πληθυντικό αριθμό ως ουδέτερο (loca -orum) = τόποι (ετερογενές) και ως αρσενικό (loci -orum) = χωρία βιβλίου (ετερόσημο).

[4] δεν έχει πληθυντικό αριθμό