ΛΑΤΙΝΙΚΑ 8ο ΜΑΘΗΜΑ

 

LECTIO VIII (OCTAVA) ΟΤΑΝ ΒΓΕΙΣ ΣΤΟ ΚΥΝΗΓΙ, ΠΑΡΕ ΜΑΖΙ ΣΟΥ ΜΟΛΥΒΙ ΚΑΙ ΧΑΡΤΙ

 

Gaius Plinius Cornēlio Tacito suo salūtem. Ridēbis. Ego tres apros ferōces cēpi. “Ipse?”  interrogābis. Ipse. Ad retia sedēbam; erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillāres; cogitābam aliquid enotabamque; etsi retia vacua, plēnas tamen cēras habēbam. Silvae et solitūdo sunt magna incitamenta cogitatiōnis. Cum in venatiōnibus eris, licēbit tibi quoque pugillāres adportāre: vidēbis non Diānam in montibus sed Minervam errāre. Vale!

Mετάφραση

Ο Γάιος Πλίνιος στέλνει χαιρετισμό στον δικό του Κορνήλιο Τάκιτο. Θα γελάσεις. Εγώ έπιασα τρεις άγριους κάπρους. «Ο ίδιος;» θα ρωτήσεις. Ο ίδιος. Καθόμουν κοντά στα δίχτυα. Υπήρχε πλάι μου όχι κυνηγετική λόγχη, αλλά γραφίδα και πλάκες. Σκεπτόμουν κάτι και κρατούσα σημειώσεις. Αν και είχα τα δίχτυα κενά, όμως είχα τις πλάκες γεμάτες. Τα δάση και η μοναξιά είναι μεγάλα ερεθίσματα σκέψης. Όταν θα είσαι στο κυνήγι, θα σου είναι δυνατό να μεταφέρεις επίσης και τις πλάκες. Θα δεις ότι περιπλανιέται στα βουνά όχι η Άρτεμη αλλά η Αθηνά. Γεια σου.

 

Ρηματα

A’	interrogo-interrogavi-interrogatum–interrogāre cogito – cogitavi – cogitatum – cogitāre enoto- enotavi – enotatum – enotāre adporto – adportavi – adportatum – adportāre erro – erravi – erratum - errāre	ρωτώ σκέπτομαι κρατώ σημειώσεις φέρνω (κάποιον) περιπλανιέμαι
B’	rideo – risi- risum – ridēre sedeo – sedi – sessum – sedēre licet- licuit – (licitum est) – licēre valeo – valui -  -------   - valēre	γελώ κάθομαι είναι δυνατό(απρόσωπο ρήμα) υγιαίνω
Γ’	capio – cepi- captum- capĕre	πιάνω

 

Ουσιαστικα

1η κλίση	2η  κλίση	3η κλίση
cera-ae (θ)[1]: κερί silva-ae (θ): δάσος Diana-ae (θ): Αρτεμη Minerva-ae (θ): Αθηνά	Gaius-ii/i (α): Γάιος Plinius-ii/i (α): Πλίνιος Cornelius-ii/i (α): Κορνήλιος Tacitus-i (α): Τάκιτος aper-apri (α): αγριογούρουνο venabulum-i (ο): κυνηγ. λόγχη stilus-i (α): γραφίδα incitamentum-i (ο):ερέθισμα	salus-salutis (θ): χαιρετισμός[2] rete-tis (ου): δίχτυ pugillares-rium (α): [3]πλάκες (αλειμμένες με κερί) solitudo-inis (θ): μοναξιά cogitatio-tionis (θ): σκέψη, λογισμός venatio-tionis (θ): κυνήγι mοns-ntis (α):βουνό

 

Επιθετα 2ης κλίσης proximus-a-um: ο πιο κοντινός plenus-a-um: γεμάτος vacuus-a-um:άδειος, κενός magnus-a-um: μεγάλος 3ης κλίσης ferox-cis (μονοκατάληκτο κ’ τριγενές): άγριος, φοβερός

Αντωνυμιες ipse-ipsa-ipsum (δεικτική-οριστική): ο ίδιος suus-sua-suum (κτητική γ´ προσ): δικός του ego (προσωπική α´ προσ.): εγώ aliquis-aliqua/aliquae–aliquid(αόριστη ουσιαστική) : κάποιος tu (προσωπική β´ προσ.): εσύ

                               ΑπολυτΟ αριθμητικΟ

                                tres –tres-tria: τρεις-τρία

Προθεσεις ad+ αιτ. (κατεύθυνση σε τόπο) : σε in+ αφαιρ (στάση): σε Επιρρηματα quoque (τρόπου): επίσης [tamen: όμως]

Συνδεσμοι etsi (εναντιωματικός): αν και tamen (αντιθετικός): όμως cum (χρονικός): όταν que (εγκλιτικός συμπλεκτικός): και

 ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ

·        etsi retia vacua (habebam): δευτερεύουσα επιρρηματική εναντιωματική πρόταση. Εισάγεται με τον εναντιωματικό σύνδεσμο etsi και εκφέρεται με οριστική έγκλιση και συγκεκριμένα οριστική Παρατατικού, γιατί αναφέρεται στο παρελθόν . Εκφράζει μια πραγματική κατάσταση παρά την οποία ισχύει το περιεχόμενο της κύριας πρότασης. Στην κύρια πρόταση βρίσκεται ο αντιθετικός σύνδεσμος tamen που προεξαγγέλλει την ύπαρξη της δευτερεύουσας εναντιωματικής πρότασης.

·        Cum in venatiōnibus eris: δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον καθαρά χρονικό σύνδεσμο cum γιατί το περιεχόμενο της δευτερεύουσας χρονικής πρότασης την οποία εισάγει ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη και εκφέρεται με οριστική μέλλοντα. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στη ρηματική έκφραση : licebit adportāre της κύριας πρότασης .  Η χρονική πρόταση σε σχέση με το περιεχόμενο της κύριας πρότασης δηλώνει πράξη σύγχρονη.     

 

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

·        Το videbis συντάσσεται με ειδικό απαρέμφατο , για να δηλωθεί έμμεση αντίληψη ( βέβαια όμως και αιτιολογημένη) · στη συγκεκριμένη περίπτωση το video ισοδυναμεί σημασιολογικά με το νεοελληνικό « καταλαβαίνω » . Γενικά : τα αισθητικά ρήματα όταν δηλώνουν έμμεση αντίληψη ή ένα αβέβαιο γεγονός / μια φήμη , συντάσσονται με ειδικό απαρέμφατο , ενώ όταν δηλώνουν άμεση αντίληψη , συντάσσονται με κατηγορηματική μετοχή .Π.χ.  vidēbis in montibus Minervam errāre

·        Το ρήμα  habeo ( έχω ) συντάσσεται με δυο αιτιατικές, από τις οποίες η μια είναι αντικείμενο και η άλλη κατηγορούμενο ( = του αντικειμένου ) .

·        Το que είναι εγκλιτικός συμπλεκτικός σύνδεσμος. Αντιστοιχεί στο ελληνικό τε.

·        Τα απρόσωπα ρήματα και στα Λατινικά έχουν τη σύνταξη που έχουν και στα Αρχαία: α)      απαρέμφατο ως υποκείμενο και β) δοτική προσωπική.

 

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

1.     Να γράψετε την ίδια πτώση / το ίδιο πρόσωπο του άλλου αριθμού για τις παρακάτω λέξεις/ φράσεις:

apros feroces ..............................................................

ad retia ........................................................................

erat venabulum ...........................................................

retia vacua ..................................................................

silvae sunt incitamenta ................................................

in venationibus .............................................................

 

2.    Να τοποθετήσετε τα παρακάτω ουσιαστικά στον πίνακα που ακολουθεί και να τα μεταφέρετε στον αντίθετο αριθμό (όπου αυτό είναι δυνατό): salutem, incitamenta, apros, pugillares, venationibus, retia, ceras, silvae

Αʹ κλίση	Αντίθετος αριθμός	Βʹ κλίση	Αντίθετος αριθμός	Γʹ κλίση	Αντίθετος αριθμός

 

3.    (magnus-a-um) mons/ (plenus-a-um) cerae: να κλίνετε τις συνεκφορές στον πληθυντικό αριθμό, αφού επιλέξετε το σωστό γένος του επιθέτου.

 

4.    videbis, cogitabam, sedebam, sunt, licebit: Να τοποθετήσετε τα ρήματα στον παρακάτω πίνακα και να συμπληρώσετε τον αντίστοιχο τύπο στους άλλους χρόνους της ίδιας φωνής.

Ενεστώτας	Παρατατικός	Μέλλοντας

 

5.    Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα:

Αντωνυμίες	γενική ενικού	αφαιρετική ενικού	ονομαστική πληθυντικού	δοτική πληθυντικού	αιτιατική πληθυντικού
tibi
ipse
aliquid
ego

6.    Να μεταφέρετε τους κλιτούς τύπους των προτάσεων στον αντίθετο αριθμό. Οι προτάσεις που θα προκύψουν να είναι νοηματικά αποδεκτές:

·        Erat in proximo non venabulum sed stilus et pugillāres.

·        Etsi retia vacua, plēnas tamen cēras habēbam.

·        Silvae et solitūdo sunt magna incitamenta cogitatiōnis.

·        Nobis non licēbit in montibus sine magistris nostris errāre

 

7.    Να διορθώσετε τα συντακτικά λάθη που υπάρχουν στις παρακάτω προτάσεις και να δικαιολογήσετε τις διορθώσεις σας:

a.    Ego ipse tres aprum feroces videt.

b.    Cum in venationibus eramus, licet vobis pugillares adportamus.

c.    Etsi tamen rides, ego habeo plena meis retia.

d.    Videmus amici pugillares se adportāre in montes.

 

8.    Να συνδέσετε τους αριθμούς με τα γράμματα. Ένα στοιχείο της δεύτερης στήλης περισσεύει.

Στήλη Α
1.Cornēlio Tacito	a. υποκείμενο στο « sunt»
2. salūtem	b. δοτική προσωπική
3. venabulum	c. εμπρόθετος προσδιορισμός στάσης σε τόπο
4. vacua	d. έμμεσο αντικείμενο
5. silvae	e. άμεσο αντικείμενο
6. incitamenta	f.  υποκείμενο στο «erat»
7. cogitationis	g. γενική υποκειμενική
8. tibi	h. γενική αντικειμενική
9. Dianam	i. κατηγορούμενο του αντικειμένου
10. in montibus	j. κατηγορούμενο του υποκειμένου
	k. υποκείμενο απαρεμφάτου

 

9.    Να μεταφράσετε στα λατινικά τις προτάσεις:

·        Όταν θα πάμε στο κυνήγι, θα φέρουμε τα δίχτυα και την κυνηγετική λόγχη.

·        Δεν πρέπει να παραμείνεις στο δάσος· υπάρχουν αγριόχοιροι.

·        Ο Γάιος Πλίνιος γράφει ότι σκέφτεται και (ότι) κρατάει σημειώσεις.

 

10.  Να συνδέσετε κάθε λέξη της στήλης Α με την αντίθετή της που υπάρχει στη στήλη Β:

Στήλη Α	Στήλη Β
1.     filius	a.    libero
2.    antiquus	b.    gaudeo
3.    infirmus	c.    minimus
4.    plenus	d.    parcus
5.    deploro	e.    ferox
6.    primus	f.    validus
7.    maximus	g.    vacuus
8.    magnificus	h.    filia
9.    capio	i.     novus
10.  tener	j.     ultimus

 

11.   Να γράψετε ένα συνώνυμο για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:

iubeo, servus, pugillares

 

12.  Με ποιες λατινικές λέξεις του κειμένου συνδέονται ετυμολογικά οι παρακάτω λέξεις της  Ελληνικής και των σύγχρονων ευρωπαϊκών γλωσσών; licence (αγγλ.), κηραλοιφή, στιλέτο, vacation (αγγλ.), valid (αγγλ.),  ρεντίκολο,  portable (αγγλ), ἕζομαι

 

13.  Να εξετάσετε αν οι παρακάτω προτάσεις ανταποκρίνονται στο νόημα του κειμένου σημειώνοντας  Σ(σωστό) ή Λ (λάθος). Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με χωρία του κειμένου.

·        Cornelius Tacitus tres apros cepit.

·        In montibus Diana est.

·        Gaius venabulum habebat.

·        Sua retia plena errant.

·        Tacitus in silva errabat.

·        G. Plinius cum amicis in venationibus erat.

 

14.  Ποια από τις λατινικές φράσεις της δεύτερης στήλης αντιστοιχεί στο νεοελληνικό κείμενο της πρώτης;

Α’ ΣΤΗΛΗ	Β’ ΣΤΗΛΗ
Στη μνήμη κάποιου	a.    lapsus linguae b.    memorandum c.    moratorium d.    in memoriam
θέση που δίνει το δικαίωμα σε ομιλητή να θεωρείται αυθεντία.	a.    erga omnes b.    ex officio c.    ex cathedra d.    verbatim
Εκ των υστέρων	a.    altera pars b.    alter ego c.    a posteriori d.    tabula rasa

 

15.  Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το παραπάνω απόσπασμα; Να καταγράψετε  δύο χαρακτηριστικά του με συγκεκριμένες αναφορές στο λατινικό κείμενο.

 

 

 

 

---

[1] cera-ae: κερί (στον ενικό), cerae-arum: πλάκες αλειμμένες με κερί (στον πληθυντικό)

[2] Ο πληθυντικός δεν είναι εύχρηστος

[3] μόνο στον πληθυντικό (plural tantum)